CEDEIRA / LA VOZ
De esquerda a dereita, Yago Abilleira Crespo, Alberto García Montes de Oca e Miguel Ribeiro, membro do Club de Mergullo Cedeira, o venres no peirao, antes de saír para a prospección CEDIDA
Sería parte do cargamento da fragata San Xoán Bautista, que naufragou na bocana da ría o 20 de febreiro de 1709; os tripulantes foron rescatados por mariñeiros da vila
A fragata correo San Xoán Bautista partiu do porto de Pasaxes (San Sebastián) o 13 de febreiro de 1708, en plena Guerra de Sucesión, ao mando do capitán Francisco de Sorarte, veciño de Deva (Guipúscoa), como relata Yago Abilleira (Pontevedra, 41 anos) no número 150 da Revista de Historia Naval, editada polo Ministerio de Defensa. Este contable residente en Lugo topouse coa historia da fragata buscando información sobre naufraxios en Galicia. Como narra, o barco, «integrado no servizo de estafetas que se acababa de adxudicar ao recentemente nomeado marqués de Montesacro, e compañía», dirixíase a Cartaxena de Indias (a actual Colombia), cun cargamento de ferro vasco, «tan apreciado alén do Atlántico». «Debería arribar ao seu destino en marzo ou abril, polo que presenciaría a batalla de Baru, o 8 de xuño de 1708, entre forzas navais inglesas e os escoltas españois da frota de Terra Firme que, procedente de Panamá, dirixíase a Cartaxena de Indias», elucubra, sen datos precisos sobre ese episodio.
«Como resultado, afundiuse o famoso galeón San José […]. Dez días despois, os ingleses retiraron ao groso da súa escuadra a Xamaica, deixando algunhas unidades para evitar que a frota tentase regresar a España», abunda, polo que a fragata tivo que permanecer alí ata finais de setembro ou principios de outubro. Xa de viaxe, á altura de Baía Fonda, en Cuba, avistaron a tres corsario inimigos, «e decidiuse poñer a salvo o diñeiro na lancha, mandándoa a terra». Pero os 250.000 pesos desembarcados acabaron en mans piratas. A fragata, que non deixou de ser acosada, logrou por fin entrar na Habana o 14 de outubro, onde estivo retida tres meses e onde «as autoridades incautáronse outros 50.000 pesos que non foran descargados». .
Segundo o relato de Abilleira, o 14 de xaneiro de 1709 partiu, divisando a costa norte de Galicia o 18 de febreiro, xa case á noitiña. O forte vento do sur impediulle entrar na Coruña ou Ferrol, e cando se dirixía ao cabo Ortegal topáronse con tres corsario pechelingues (holandeses). «Un mariñeiro que era da zona suxeriu dirixirse á ría de Cedeira, chegaron á bocana, pero o vento impediulles entrar, e decidiron desembarcar a algúns tripulantes no esquife para que pedisen axuda aos mariñeiros da vila, pois creen que se se limitan a dar canonazos ninguén acudiría, por ser un ardid dos corsario para apresar xente. Cando xa se crían a salvo, o vento aumentou e os botes non puideron achegarse. O fondo era de cascajo e ningunha das catro áncoras fixo firme […], cortaron os catro mastros para ofrecer menos resistencia ao vento. A xente lanzouse á auga desesperada, recollida por lanchas pesqueiras».
O capitán, que ao principio se negaba a abandonar o barco, finalmente lanzouse á auga e foi rescatado. Non asín un tripulante e un criado indio, que se afogaron. As mercadorías que transportaba acabaron na costa. «A carga principal era de tabaco e cacao, aínda que tamén había la de vicuña, vainilla, índigo e coiros», detalla Abilleira. Case todo estaba podrido e entre o que se puido recuperar figuraban 9.200 moedas de prata e 33 de ouro, pero Abilleira apunta que levaba «125 moedas de ouro grande e 153 pequenas, oito ou dez lingotes de ferro e polo menos dous mil moedas de prata», o tesouro oculto baixo as augas.
O venres, Abilleira, socio do Club de Mergullo Cedeira, acompañou a Alberto García Montes de Oca (Tenerife, 33 anos), historiador e máster en Arqueoloxía Subacuática pola Universidade de Cádiz, «nunha prospección, unha procura sistemática que non require remoción de sedimentos no fondo», como explica este experto. Con apoio doutros integrantes do club, tiñan previsto mergullarse a uns 15 metros de profundidade, «con ilusión pero sen expectativa de atopar nada».
«A parte orgánica pérdese, do cargamento podería haber algo de metal, un canón, algunha arma de ferro, algunha ferramenta… a ver se atopamos restos dunha áncora», manifestaba Montes de Oca pola mañá, recentemente aterrado en Galicia. Programaran dúas inmersións, condicionadas polo estado do mar, xusto o día antes de impartir unha charla sobre a fragata e o proxecto de recuperación de posibles restos, no Museo Mar de Cedeira.
novasdecedeira 