As nenas, de seis a oito anos, co cartel do primeiro clasificado en Narón, coa directora da academia CEDIDA
O grupo logrou o primeiro posto na proba do campionato galego celebrada hai unha semana
En marzo, as nenas do grupo baby da academia Street Dance, de Cedeira, clasificáronse en quinto posto no seu debut na competición nacional, no February Hiphop de León. Este mes lograron dous magníficos resultados. O 6 de abril fixéronse coa terceira praza no Move It Vigo.
E o día 14 conquistaron o máis alto do podio no Urban Dance Tour, en Narón, outra proba do Campionato Galego de Hip Hop, organizado pola Federación Galega de Baile.
«O importante é que gocen e transmitirlles valores», repite Jennifer Pérez Bengoa, responsable da academia, orgullosa das súas bailarinas máis novas, que teñen entre seis e oito anos.
A Consellería do Medio Rural aplicaralles un tratamento experimental
A Consellería do Medio Rural aplicará un tratamento experimental aos piñeiros da Serra dá Capelada para tratar de combater o fungo que seca estes exemplares, igual que ocorre noutros puntos da comarca de Ortegal e en zonas da cornixa cantábrica. «A enfermidade seca totalmente as árbores, e de momento non ten cura», segundo indican desde o Concello, a partir da información que lles proporcionaron dous técnicos do Distrito Forestal da Xunta.
O sulfato de cobre é a base deste tratamento piloto que se aplicará «de inmediato» aos exemplares de piñeiro radiata da zona. Ademais de fumigarlos con este produto, desenvolverase un plan de rozas e clarexo «para eliminar a maleza que rodea as árbores», e tamén de poda.
No encontro, os técnicos informaron os responsables municipais do programa da Xunta para reparar as pistas da Capelada —«que son dá súa competencia», recalca o goberno local— e tamén do calendario de curtas ou repoboacións.
O GES de Ortigueira foi avisado do incendio CEDIDA
Non se rexistraron danos persoais, pero deuse aviso a Bombeiros de Ferrol e GES de Ortigueira polo incendio xerado
Sobre as 16.26 horas desta tarde de domingo, o rebentón dun deshumificador causou un incendio nunha vivenda de Cedeira. Un particular encargouse de avisar ao servizo 112 de emerxencias. Por teléfono informaron de que «saía moito fume negro». Todas as persoas que se atopaban no interior da casa saíron e non se rexistraron danos persoais.
Desde o 112 deron aviso a Bombeiros de Ferrol, GES de Ortigueira e Protección Civil de Cedeira, para alertar dun posible incendio urbano.
O sábado 30 marzo, ás 20 hs estaremos no Xarmolo Novo, tocando saetas e tonadillas varias. Como xa ven sendo habitual, acompañaranos o gran Manuel Loureiro ao acordeón.
O grupo «baby» clasificouse en quinto lugar na súa primeira competición nacional
A academia de baile Street Dance, de Cedeira, aberta desde outubro e dirixida por Jennifer Pérez Bengoa, estreouse con bo pé na súa primeira competición nacional, o February Hiphop de León.
O grupo «baby» (na imaxe coa directora do centro) quedou quinto e o júnior ocupou o posto 15 de 21. «Nesta categoría é moito máis complicado porque levan bailando dez anos (e nós só uns meses)», apunta.
«Volvemos moi contentos do noso primeiro campionato», destaca Jenny, que agradece o apoio do Concello de Cedeira.
Noelia Blanco López, con varias das fotos que realizou, expostas no seu estudo, Akelarre
Expón no medio cento de tendas e bares do municipio, ou museo Mares de Cedeira e ou seu estudo de fotografía, Akelarre, ata ou 31 de marzo
O 8M motiva e inspira a Noelia Blanco López (Cedeira, 26 anos), que ou ano pasado retratou a 135 veciñas, non proxecto Mulleres dá Vila, e este ano documentou ou traballo dás mulleres do mar. De aí saíu Mar de Mulleres, a exposición que montou, repartida por medio cento de bares e tendas do municipio, ou museo Mares de Cedeira e ou seu local. Formouse en fotografía e deseño gráfico (agora está a cursar vos ciclos de igualdade de xénero e integración social, a distancia, non IES Leixa) e hai dous anos que abriu ou seu propio estudo de fotografía Akelarre, na avenida dá Area.
«Colaboro non punto lila do Concello e aí animáronme […]. Temos un grupo de WhatsApp dous comerciantes, mandei unha mensaxe contándolles a idea, coa que pretendo dar visibilidade a todas as mulleres que traballan non ámbito do mar, e apuntáronse moitos», conta. Destaca a axuda de «Sandra, de Molduarte», na montaxe dás fotos e non reparto polos negocios.
Pero ou mellor «foi a experiencia» vivida coas mulleres. «Metinme non mar coas mariscadoras, en Vilarrube, e vin ou durísimo que é ou seu traballo, un día que chovía moitísimo», relata. «Na lonxa estiven con dúas rapazas que traballan con Isma, vin como baixaban ou peixe, como ou limpaban e o metían na cámara; e coas redeiras paseino bárbaro, dá gusto ver cosendo, tan contentas, flipei coa velocidade coa que ou fan, nin teñen que mirar… Tratáronme todas moi ben», agradece. A autora agasallou aos locais coas fotos, que estarán expostas ata ou 31 de marzo, e a partir de aí ata cando queira cada un.
Os negocios nos que se poden ver as imaxes, en branco e negro, son: Tinturería A Ponte, Bar A Ponte, Bar Marieta, Salón de peiteado Radis, Salón de peiteado Pequeniño, Asociación Cedeira en Pé, Carnicería Eulogio, Mercería Esther, Tenda de Estrela, Bar Pinzón, Bar Jojo, Bar Garzález, Molduarte, Parafarmacia Reale Seguros, Autoescola Xecas, Soños, Ou Peirao, Ou Mastil, PRL, A tenda do Crsito, Mobles Garcia, Parque Infantil Pegadas, Acento Galego, Decobaño, Jojó, Tenda de Cruz, Algaia, Area e Chocolate, Espidos, Clinica Descalzos, Xarmolo Vello, Peluqueria Arriví, Gomita, Sobremesas con Mimo, Ou Amanexo, Ou Mesón, M de Mares, Ou Puntal e Asesoria Belén.
Non estudo Akelarre, á parte de fotos, Noelia fai traballos de deseño gráfico e web, deseño de logotipos e produto personalizado (impresión téxtil e en madeira, ultravioleta, etcétera). Dispón, ademais, de servizo de fotocopiadora, con moita demanda. Esta emprendedora destaca «a importancia dás redes sociais como canle para dar a coñecer ou seu traballo e conseguir clientes. Vivir só dá vila é complicado, sobre todo vos primeiros meses do ano, iso que moita xente traballa comigo… Pero noto moito ou verán, porque vén moita xente de fóra (que aproveita para facer aquí traballos que lle saen máis baratos) e tamén pola de aquí».
Jennifer Pérez Bengoa, no centro, cos bailaríns dos grupos de competición I. F.
Esta cedeiresa abriu o centro en outubro e este sábado debuta cos grupos «baby» e júnior nun campionato en León
Para Jennifer Pérez Bengoa, cedeiresa de 32 anos, montar unha academia de baile «era un soño desde pequena». «Sempre tiven esa paixón, moito aprendino eu soa porque en casa non podiamos permitirnos ir a clase. Sempre foi un camiño moi solitario para min e isto agora é un orgullo. Eu non puiden ter esa formación, aprendín na praza Roxa, soa nas argolas e a base de leites. Entón pensaba que un día tería unha academia de baile», relata. O soño cumpriuse e desde outubro dirixe Street Dance, onde forma a menores de Cedeira e Cariño en danzas urbanas.
«Basicamente facemos hiphop, tamén algo comercial, house… e ademais teño clases de ritmos latinos para maiores e adestramento persoal (dance-fitness, moito cardio e musculación, e tamén ioga)», explica. Antes daba clases en colexios e colectivos, e levaba tempo cun grupo de pequenos «que agora tiña ganas de competir», e por iso decidiuse a poñer en marcha a escola. Os grupos Ohana’s Team, de categoría baby (de 6 a 9 anos), e Black Mamba Team, júnior (de 10 a 13), debutan este sábado no campionato February Hiphop, en León. Destaca a colaboración das familias, ás que trata de inculcar que o baile é unha disciplina que require moito tempo, esforzo e diñeiro: «Non é unha actividade extraescolar […]. Viaxar supón moito gasto e o club achega o que pode, neste caso as inscricións. Imos en bus, os nenos e algúns pais, e outros nos seus coches. Están moi contentos e moi nerviosos», comentaba o mércores.
Jenny idea todalas coreografías e conta con apoio de coreógrafos e bailaríns profesionais para impartir formacións específicas ao alumnado (todas nenas, salvo un neno en baby e outro en júnior). A Cedeira desprázanse regularmente Marcos Martínez, xuíz de danzas urbanas a nivel nacional e internacional; Nito Solsona, coreógrafo e bailarín que acompañou a Rihanna, Becy G. ou Justin Quiles; Kessler, adestrador de acrobacias e técnica, e bailarín de break dance.
Á parte dos grupos de competición, forma a outros dous, de menores de 6 a 11 anos e de mozos de 17 a 24. A directora de Street Dance quere dar as grazas aos colaboradores e patrocinadores que apoian esta aventura: Cruella Nails, Salón de peiteado María Suárez, Ou Mesón e Yáñez Conspromar S. L. A esta cedeirense o baile achégalle «vida»: «É un traballo, pero gozo con el […]. Gústame que [os nenos] teñan un recordo, non quero que veñan por obrigación, senón porque teñen esa paixón. Cada un é diferente e especial, algúns quedan no recreo para adestrar, a maioría saen xuntos… isto é máis unha familia».
O campamento de baile que organizou no verán, con saídas ao monte ou a coller cangrexos —«de pequena levábame o meu pai»—, contribuíu a «formar equipo». Entende o baile «como unha disciplina que lles vai a servir nos estudos e na vida, a aprender que sen esforzo non hai recompensa, nesta sociedade na que todo está a golpe de dedo».
A Asociación Lugares Comúns de Cedeira invítanos este domingo 10 de marzo ao Segundo Encontro de Sementes Cedeira. O acto terá lugar na sala Áncora (Praza Roxa) desde as 11.00h. Animádevos!
Juan dá barbaría (en cor), xunto aos seus compañeiros de mesa e cantos de taberna, a maioría xa falecidos, nunha montaxe realizada por Cuxa CEDIDA
Veciños e amigos evocan a Juan Quintiana Díaz, que faleceu o domingo, aos 81 anos
Estes días, moitos dos clientes da barbaría de Juan Quintiana Díaz lembran a última anécdota ou o último chiste que lles contou. Quen lle tratou nalgún momento falan «dunhomemoi simpático, campechano, moiboapersoa». Juan dá barbaría, como era coñecido por todos en Cedeira, onde naceu e onde discorreu toda a súa vida, empezou de aprendiz na barbaría de Javier, e despois pasou á de Jesús, as dúas na parte vella da vila, como explica José Antonio Leonardo, Cuxa, un dos seus compañeiros da cuadrilla.
Despois montou unha tinturería-lavandería no Paseo dá Area cun amigo, outro Juan, que continuou co negocio cando Quintiana Díaz decidiu abrir o seu propio salón de peiteado de cabaleiros, á vez que a súa muller, Radis, poñía en marcha unha de señoras na mesma rúa do casco antigo. «Alí, na barbaría… ese foi ou caldo de cultivo para as súas xenialidades. Alí coñeceu moita xente, cortoulle ou pelo e afeitou a moita xente do pobo, dás aldeas, dá comarca, veraneantes… era moi coñecido e querido —remarca Cuxa—, porque non só che cortaba ou pelo e quedabas mellor, senón que ou teu espírito tamén saía máis relaxado».
E é que Juan dá barbaría «era extraordinario». «Non atopei unha persoa desa categoría humana, estaba para todo, nunca se queixaba», abunda Cuxa e referendan os veciños de Cedeira. Faleceu de súpeto, a madrugada do sábado ao domingo, despois de compartir unha cea cos seus amigos. Tiña 81 anos e xa tivera que dicir adeus a varios dos compañeiros de cuadrilla, minguada tras a pandemia. Xuntos compartían mesa e cancións.
Cuxa rememora os tempos en que el formaba parte «dá outra» pena, e a súa e a de Juan reuníanse os venres pola noite, primeiro en Ou Puntal e despois no Alitas, ata que morreu Juan (do Alitas) e mudáronse ao Praza do Peixe, con Lola e Santi. Así seguiron ata a pandemia, que o truncou todo. O acordeón marcaba o ritmo.
Pero xa se foron Curro, Slow… «Quedamos catro», lamenta Cuxa. «Chegamos a ser quince, nas ceas sentabámonos sete dun lado dá mesa e sete do outro, e ou que cociñaba presidía», rememora. Agora choran a Juan dá barbaría, o home «dás innumerables anécdotas, dá perruquería e de fóra, dás saídas, porque era moi farrero» «Morreu de súpeto pero viviu fantasticamente, e alegrou a vida de moita xente, viviu moi feliz —reitera Cuxa—. Dicía: ‘eu teño anos pero non son Vello». E acompañaba a diario ao seu amigo Manolo, ou xastre, algo maior.
A noite do venres, en Cedeira, soaba a rancheira, tango e bolero
Esta reportaxe publicouse en decembro de 2013 e varios dos seus protagonistas xa faleceron. Curro, o máis veterano, de 85 anos, —«máis o IVE, 102»—; Slow —de pachorrón, explican os seus compañeiros; de doce e delicado, sostén el—; Avelino —«fillo de Secundino e Cipriana, natural de San Sadurniño», apresúrase a aclarar—; os irmáns Alfredo, Juan (Ou Barbeiro, xubilado, como o resto, pero encargado de manterlles baixo control), Tono e Xosé Bieito; Chancas; Ou Juana; Eulogio, Ou Chapista;
Josedevigo, que ás veces se arrinca á guitarra; Cuxa —chámanlle o Mestre, pois marca o ritmo das veladas co acordeón—, Roque, Iríbar e outros tantos apaixonados do canto de taberna. Fai cinco ou seis anos que estes veciños de Cedeira xuntáronse para tocar e cantar no local de Juan de Sabina, recuperando unha tradición que se remonta aos primeiros anos do bar Ou Ramón, no casco antigo.
Antes de unirse había dous grupos, A Anemia e Os Outros, que actuaban en Ou Puntal. Cada noite de venres xúntanse para cear en «a base», onde cociña Pepe Garrote, e despois trasládanse ao mesón de Juan de Sabina (que os turistas bautizaron como Alitas). O cerimonial repítese, con pouca marxe para a improvisación. O acordeón de Cuxa abre a sesión cun bolero, «Viaxeira que vas por ceo e por mar, deixando nos corazóns, latexar de paixón, vibrar de canción, e logo mil decepciones». «A xenteempézase a animar e despois cantamos temas galegos, mexicanos, suramericanos, tangos… E cando vanse quentando van aparecendo vos solistas», relatan. Cuxa provócalles «e eles entran ao trapo». Ou Chapista interpreta A sirena, volve o grupo e Roque canta Malena… «Malena canta o tango como ningunha e en cada verso pon o seu corazón (…) Malena canta o tango con voz crebada, ten pena de bandoneón». Así ata que Iríbar pecha a función, coa famosa canción napolitana Ou sole meu. «Estamos a esperar ou venres como a novena», recoñece Ou Barbeiro, que protagoniza, xunto a Slow e Avelino, A ovejitalucera, un espectáculo cómico, a media sesión. Hai días especiais, «cando ou canto é fantástico, marabilloso», grazas á presenza de Memi e Charo, voces femininas, «case profesionais, que realzan a noite». Ata as tres da madrugada, como manda o ritual. Os cantores piden «un forte aplauso» e o público, devoto e fiel (no verán reúnense ata 150 persoas), dá unha palmada (é o indicado) e se solicitan dúas, dobran. «Ou acordeón une as voces e axuda a que canten namesmatonalidade…», di Cuxa. «Grazasao acordeón existe ou grupo», apontoan os seus compañeiros, que dan as grazas a Juan de Sabina. Noite de venres, a pena ocupa o seu lugar no local, cada un no seu posto (a orde respéctase), e arrinca a velada musical, salpicada de chistes e risas.Palabras descoñecido
Ela tivo que someterse a unha intervención polas feridas, o fiscal pide que lla indemnice con 10.750 euros polo tempo que estivo de baixa e de 10.000 euros polas secuelas resultantes
Entre os múltiples casos de agresións que chegaron esta semana ao Xulgado do Penal 2 de Ferrol figura o dun home que supostamente deu a unha patada á muller na casa de ambos en Cedeira. Ela terminou no chan do impacto e sufriu lesións.
O procesado ten 60 anos e antecedentes penais, aínda que susceptibles de poder ser cancelados. A agresión tivo lugar o 16 de abril do 2019 a medianoite. Ela sufriu unha fractura nas costelas, policontusiones e outra fractura intracapsular da cadeira esquerda. O escrito do fiscal detalla que precisou dunha intervención cirúrxica e tardou 215 días en estar o suficientemente ben como para realizar as tarefas básicas da vida diaria. Iso si, quedan secuelas: dor na cadeira esquerda, material de osteosíntesis no fémur e unha cicatriz de seis centímetros na cara anterior da coxa esquerda.
Xusto despois da denuncia o Xulgado de Primeira Instancia e Instrución número uno de Ortigueira acordou, mediante auto de data 24 de maio de 2019, como medida cautelar, a prohibición do procesado de aproximarse nunha distancia inferior a 50 metros a ela. A medida segue vixente na actualidade.
O fiscal asegura que o acusado é autor dun delito de lesións e pide unha condena de 12 meses de multa a razón de 12 euros diarios, coa responsabilidade persoal subsidiaria e a prohibición de aproximarse a unha distancia inferior a 50 metros da muller, así como do seu domicilio, lugar de traballo ou calquera outro frecuentado por ela durante tres anos.
En concepto de responsabilidade civil, o procesado deberá indemnizala con 10.750 euros polo tempo que estivo de baixa e de 10.000 euros polas secuelas resultantes. Tamén lle pide que pague a factura xerada ao Sergas e as costas xudiciais.
Mariluz de baile, como a coñecen todos, séntese orgullosa do recoñecemento dá Asociación de Mulleres Vila de Cedeira CEDIDA
Dous 15 aos 44 foi mestra de baile galego, sen pretendelo, co único afán de aprender, e agradece a axuda de «tanta xente»
Polas rúas de Cedeira, María Luz Lorenzo Rodríguez (Piñeiro, Cedeira, 59 anos) é Mariluz de baile, que ou día 9 recibirá ou premio Muller dá Vila de Cedeira, que outorga a asociación homónima. Así a coñece todo ou mundo, aínda que deixou as clases aos 44 anos, hai máis de 15. Esa foi a idade á que comezou a ensinar, sen pretendelo. A APA (como se chamaba daquela) do CEIP Nicolás del Río decidiu organizar clases de baile tradicional, non patio do centro. A mestra era unha rapaza de Ferrol, «María José do Peirao, tería 18 anos». Ata que un día, pasados tres meses, díxolle a Mariluz, que estaba non grupo dás maiores, podíase cobrarlles aos nenos que aínda non pagasen, porque ela non ía volver.
«Deixoume o caderno cos nomes, e cando lle tocaba ensaiar ao meu grupo conteilles ou que pasase e puxémonos a bailar», lembra. Así foi dúas fins de semana seguidas, ata que María José volveu buscar vos cartos. Mariluz pensou que «era unha pena deixalo» e pediulle a chave ao director do colexio para ir ensaiar; e as meniñas que miraban pola porta como bailaban as maiores acabaron entrando e movéndose ao son dás pezas que poñían non casete. Mais logo lles retiraron a chave, e Mariluz convidounas a seguir na súa casa. «Primeiro ían catro, logo seis, e despois vos pais buscaron un local, e fomos á Palleira, ao pé dá igrexa de Cedeira, e despois ao convento», recorda. Alí ensinoulle Pupé, que tamén a animou a facer un grupo de teatro, e foi onde coñeceu a danza de aros, que se bailaba cos aros dás nasas: «Eran duros e aos nenos facíanlles dano nas mans».
Recompilar bailes de cancións
«Teño que estar moi agradecida porque todo ou mundo me axudoumoitísimo. José Antonio de Breixo, gaiteiro, tocaba, e viñeron Carmiña, do grupo Terra Meiga, e Beira e Celsa, de Doas a Galáns, ensinarnos», subliña. Logoempezou a ir polas casas dá zona (chegou ata Xermade), para recompilar bailes e cancións. Taménrecollíaroupa e teas, que ás veces aproveitabanasnais para facertraxes de baile. Non tocaba a gaita nin a pandeireta, maisquixo aprender a facersoarascunchas e díxollo«ao señor Caruncho, que ía con todas as bandas».
Daquela, unhas meniñas tingan traxe e outras non. Mariluz non cobraba nada polas clases, ata que unha nai impulsou a creación dun grupo, que naceu sen máis nome que Municipal e acabou bautizado como Estrelas dá Noite, aínda que sempre foi Ronseis dá Noite porque alguén esqueceu bordar a r. «Eu aprendín porque buscaba con quen aprender», reitera. «Quedei cos pequenos de Ronseis, e trouxeron de profesor a Xavier Espasandín… eu non lle chegaba á soa dous zapatos, estaba encantada de que ou grupo medrara», dei. Ata que decidiu seguir outro camiño, ao marxe de Ronseis, e alugou ou polideportivo municipal.
«Comigo viñeron uns cantos nenos, e aí foi cando se fundou Buxainas [en Cedeira], e en Cerdido formouse Airiños dous Carrís (non 1987). Chamoume ou director do colexio, José Santalla, para crear un grupo de baile, e Vicente Bermúdez foi de profesor de gaita. Tivo moito que ver dona Lucita, a muller do director», conta. Alí deu clases Xabier Díaz, que hoxe toca coas Adufeiras do Salitre, «excelente persoa e profesional», con quen mantén relación, igual que co resto de persoas que a apoiaron, mesmo músicos ca familias, aos que tan agradecida lles está.
O grupo de Mariluz foi bailar por todo ou municipio de Cedeira, convidado polas comisións de festas, e tamén nas procesións dá Patroa. «Empezamos cinco ou seis e chegamos a ser máis de 150. Había moitísimos, case todas meniñas, vos nenos ían ao fútbol, e elas ao baile. En Cedeira sempre houbo moita afección á música», destaca. A súa pretensión sempre foi «que isto non acabase». «Cando marchou María José, eu facía ou que fixera falta por seguir co baile», subliña.
Na súa casa non lles gustaba que bailase: «Meu avó paterno fora moi bailarín e miñas tías sabían todas as pezas e ensináronmas, igual que vos veciños de Piñeiro». Ela ía gravando polas casas aquelas cantigas e chegou a alugar unha cámara de vídeo —«valíame cinco mil pesetas»— para documentar vos pasos e as coreografías que lle amosaban.
Explica que coa paixón polo baile que se foi espertando na vila medrou ou comercio, «porque se fixeron traxes [confeccionábanos as nais nas casas], e había venda de teas e de abelorios». Houbo un momento non que vos alumnos de Párvulos e 1.º e 2.º de EXB, en lugar de ximnasia, tingan clases de baile obrigatorias, e alí estaba Mariluz. Lembra ou primeiro baile que recolleu, «unha muiñeira, Eu quero bailar», dunha señora maior de Piñeiro. Ela ousou subir ao palco cantala para que a vira e lle dera a súa opinión: «Cando baixei púxome de volta e media, porque a interpretase moi lenta [risas]».
«Mira que ben bailan!» Séntese moi contenta co recoñecemento de Mulleres dá Vila de Cedeira e recalca que moitas delas levaron aos seus fillos ás clases de baile e colaboraron: «Se non había bus iamos en coches particulares». Tamén organizaba excursións cos nenos, que sufragaban cos cartos que lles botaban non cesto durante as actuacións. «Son moi feliz con todo isto, de ver que [ou baile tradicional] segue, que vos nenos tocan a gaita… Síntome orgullosa, mira que ben bailan! Encántame ver a Xabier Díaz e a Guadi Galego, que veu a baile comigo […]. Houbo momentos mellores e peores, pero sempre me sentín valorada».
Sede da sección primeira da Audiencia Provincial, na Coruña EDUARDO PEREZ
Un mecánico de Cedeira testemuñou que a reparación non era viable
A Audiencia Provincial de Ferrol acaba de rebaixar a indemnización imposta a unha empresa que vendeu un motor de segunda man para unha embarcación fueraborda. De feito, o comprador tratou de resolver o contrato e tivo que comezar un preito por iso. Unha das probas que presentou foi a declaración dun experto que asegurou que a máquina presentaba «deficiencias extraordinarias de entidade tal que facían inviable a súa reparación». Ademais, un mecánico de Cedeira examinou o motor en xaneiro de 2020 e desaconsellou a súa reparación por antieconómica, de máis de 2.000 euros», un ano despois da compra.
As dúas sentenzas recollen unha serie de irregularidades, xa que o comprador recibiu a peza en xuño de 2019 e non queda claro cando puido instalalo. «É claro que non foi así; a factura de compra coincide coa subministración do motor e coa súa instalación, xunto coa dos seus elementos auxiliares, na embarcación —aclara o fallo—. Tamén é claro que a intervención da vendedora en outubro novembro de 2019 tivo por obxecto principal un primeiro e ao cabo errado intento de reparar o motor que xa presentara por entón as primeiras manifestacións do seu defectuoso funcionamento».
En calquera caso, cinco anos despois a Audiencia determina que a firma que vendeu esta maquinaria debe pagar 2.852 euros ao cliente. A sentenza de primeira instancia fixou esta compensación en 3.313 euros no ano 2021, pero a vendedora do motor recorreu. A última sentenza da Audiencia resolve o asunto, xa que non cabe recurso contra a mesma. As costas divídense entre as partes.
Rebeca Pérez Timiraos (esquerda) e María Luisa Loureiro Loureiro, cos invernadoiros detrais CEDIDA
María Luisa e Rebeca empezaron en 2016 producindo flor e hai un ano deron o salto ao cultivo de verduras e hortalizas
María Luisa Loureiro Loureiro (Cedeira, 47 anos) é administrativa e tiña un emprego na Coruña, pero ao quedar embarazada, ela e o seu marido decidiron regresar a Cedeira. E a súa cuñada, Rebeca Pérez Timiraos (Cedeira, 40 anos), estaba cansada da hostalería. Por iso é polo que en 2016 xurdise a idea de crear unha sociedade entre os tres, aínda que ao final el atopou outro posto e as dúas constituíron Agro Viriño. Comezaron plantando flor, nos invernadoiros que montaron en terreos da familia, no lugar de Viriño de Abaixo, na parroquia de Régoa, a uns dez minutos en coche de Cedeira
«O meu sogro foi o que tivo a idea», conta María Luisa. «Alí está a casa da familia do meu marido, onde xa viviran os seus avós e onde seguiron as súas dúas tías, solteiras [unha morreuse en maio con 95 anos e a outra ten 90]. Elas estaban dadas de altas na agraria, tiñan horta, galiñas, ovellas, patos… ían ao mercado de Cedeira a vender a verdura e os ovos», relata. Dalgún modo, María Luisa e Rebeca tomaron a substitución desas dúas mulleres que dedicaron a súa vida ao campo en Viriño de Abaixo.
Nas terras da casa contan con tres mil metros cadrados de invernadoiros, outro dous mil para cultivo ao aire libre e unha plantación de túas. En realidade, a leira é máis extensa, pero é a superficie que están a utilizar. A experiencia da flor non resultou como esperaban. «Dá bastante traballo e non ía moi ben, entón empezamos con algo de horta, sobre todo pemento do Couto, e despois da pandemia decidimos facer o cambio», explica María Luisa.
As baixas temperaturas deixan unha capa de saraiba na estrada de Ou Caxado, que vai das Pontes a Ortigueira
A. C.CEDEIRA / LA VOZ
Traballos de reparación do aeroxerador, esta mañá cun guindastre CEDIDA
O temporal segue deixando o seu rastro na comarca. Esta vez, o vento foi capaz de tirar a góndola e as pas dun aeroxerador. Sucedeu esta mañá, nun dos parques eólicos situados preto da garita de Herbeira, en Cedeira. Os refachos superaron os 130 quilómetros por hora o xoves, en Punta Candieira, e hoxe rozaron os 100 (99,40).
A Policía Local de Cedeira achegouse ata o lugar para realizar un informe do ocorrido, que non afectou a ningunha vía de comunicación, e a empresa encargada do mantemento desta instalación está a reparar o muíño. Tivo que trasladar un guindastre ata o monte.
As baixas temperaturas tamén se están facendo notar na comarca, e esta mañá a saraiba tinguiu de branco a estrada AC-101, que comunica Ortigueira e As Pontes, no alto do Caxado, o que obrigou a circular con especial precaución por esta vía. Noutros municipios do interior, como Moeche, a saraiba acumulouse nas cunetas e ao pé das vivendas, a media mañá.
Xubilados de Ferrol que pasaron o día na terminal e sen recibir información fiable sobre a súa hora de saída
O seu avión saíu rumbo a Alacante con nove horas de atraso
Decenas de pasaxeiros galegos dunha viaxe do Instituto de Maiores e Servizos Sociais (Imserso) con destino a Benidorm e outras localidades da zona, cuxo avión tiña que despegar do aeroporto de Santiago este martes ás 13.00 horas, pasaron o día desesperados na terminal e sen recibir información fiable sobre a súa hora de saída. Soamente dixéronlles que o avión que tiña que levarlles ao aeroporto de Alacante habíase avariado e que esperaban a chegada doutro desde Italia. A falta de información e de atención da compañía exaltou os ánimos dos pasaxeiros, algún dos cales chegou a tirar o billete e acto seguido abandonou a terminal.
Pura Álvarez, veciña de Celanova e nas súas primeiras vacacións co Imserso, chegou a Lavacolla nun autobús que, ao completo con máis de cincuenta persoas maiores, saíra de Ourense ás 9 da mañá. Explica que enseguida lles dixeron que o despegamento do avión, da compañía de voos chárter AlbaStar, atrasaríase unha hora por mor dunha avaría, e que se a demora fose maior facilitaríanlles a comida na terminal. Nada máis souberon ata que, ás 14.30 aproximadamente, foron chamados para embarcar. Cando numerosos viaxeiros xa pasaran o control e estaban na pasarela de acceso ao avión, o embarque foi interrompido e todos volveron á terminal, non sen antes ter que esperar, parados na pasarela durante vinte minutos, «nin para adiante nin para atrás, tirados no túnel de embarque, trátannos como a cordeiros», lamentaba o coruñés Braulio.
Neses momentos, o ambiente, xa moi caldeado, estalou. «Entón dixéronnos que o avión sairía ás seis da tarde, e armámola», explica Pura para referirse ás protestas dos afectados —calcularon que serían máis de 150 pasaxeiros, procedentes das catro provincias galegas— que ata ese momento non recibiran ningunha atención por parte do persoal da compañía: «Ninguén se ocupou de nós».
Ante as protestas, cada un dos viaxeiros recibiu, aproximadamente ás 15.30 horas, un vale de 30 euros para consumir na cafetería do aeroporto, porque non comeran nada ata ese momento. O gasto deses vales debía realizarse en dúas veces, quince euros cada unha, en previsión de que o atraso fose de longa duración, ata a noite, o que tivo confirmación cando Pura preguntou e dixéronlle que un segundo avión, que chegaría para recollelos desde Italia, vía Alacante, partiría ao redor das 21.30 horas. En leste mesmo avión regresaban a Galicia os participantes noutra expedición do Imserso que concluíron a súa estancia de sete días en Benidorm. Eles tamén saíron con atraso, porque tiñan que despegar de Alacante ás 15.20 horas.
Os pasaxeiros que esperaban en Lavacolla tiñan motivos para non fiarse da información que estaban a recibir, e aínda que finalmente case se cumpriu a última previsión, porque ás 21.00 empezaron a embarcar e despegaron ás 22.00, Pura e outros compañeiros de viaxe xa lamentaban a perda do primeiro dos seus sete días de vacacións: «Como pronto, non chegaremos a Benidorm antes das doce da noite». Algúns deles saíran das súas casas antes das sete da mañá para chegar a tempo ao aeroporto de Santiago.
O mozo tivo que votar fora do colexio, baixo un paraugas CEDIDA
O mozo logrou votar grazas a que os responsables da mesa sacaron a urna e as papeletas ao exterior
Un veciño de Cedeira denunciou ante a Xunta Electoral de Zona os problemas de accesibilidade do colexio electoral situado no antigo escolar de Saa, na parroquia de Esteiro. O seu fillo, de 27 anos, en cadeira de rodas, non puido acceder ao interior e logrou votar grazas á colaboración dos responsables da mesa, que saíron á rúa coa urna e unha papeleta de cada partido. Así, e baixo un paraugas para protexerse do orballo, conseguiu exercer o seu dereito. A Policía Local foi avisada e presenciou o sucedido.
«A rampla de madeira non está practicable, hai obras e está cortado ou paso cunha cinta», explica Suso Permuy, o pai do novo. E do outro lado hai unha vintena de escaleiras. Recoñece que xa tiveran dificultades nas anteriores eleccións, as xerais do mes de xullo. Naquel momento si puido subir coa cadeira a través da rampla, pero non foi posible entrar pola porta principal e tivo que facelo pola de atrás. «*É moi alta e non abría, estivemos alí esperando, e ao final grazas ao presidente de mesa conseguimos entrar», lembra.
«É imposible. En xullo subín a rampla con axuda do meu pai, eu só non creo que puidese», sinala o mozo, que se manexa de forma autónoma. «*É totalmente independente, viaxa… e para algo tan básico como ou dereito ao voto atópase con isto», remarca, indignado, o pai. Insiste en que esta situación non só aféctalle ao seu fillo, senón a calquera persoa con problemas de mobilidade, «sexa maior ou novo», como viu algún esta tarde.
«Vímolo sufrindo desde sempre, pero ou de hoxe xa foi a pinga que colmou ou vaso», conclúe este cedeirense, que se pregunta «como pode autorizar, quen corresponda, que se use este colexio para as votacións». Agradece a axuda dos integrantes da mesa, aínda que lamenta que o seu fillo non puidese utilizar a cabina para preparar o seu voto. Engade o risco que entraña o simple feito de baixarse do coche ao chegar ao colexio, debido a que hai que pisar o asfalto.
O alcalde, o socialista Pablo Moreda, confirma que se están executando obras no antigo escolar de Saa. Asegura que o Concello deu indicacións á empresa para que «retirase unhas tellas dá rampla para poder utilizala, pero non ou fixo». En todo caso, esa tampouco sería unha alternativa nesta época, como apunta Permuy, porque a superficie está moi esvaradía, debido á humidade e o verdín. O rexedor recoñece que non é o único colexio electoral con obstáculos para acceder ao interior neste municipio, dada a tipoloxía arquitectónica dos escolares de estilo indiano.
O Concello urxe á Xunta a emendar os problemas, que inutilizan algúns espazos
Cando chove é frecuente ver caldeiros ou papeis de xornal no chan do CEIP Nicolás del Río de Cedeira para absorber as pingueiras. O Concello denuncia filtracións de auga e humidades en aulas e corredores do centro, no edificio principal e no de Ou Areal.
O goberno local urxe á Xunta a emendar estes problemas, comunicados de forma «repetida» á Consellería de Educación desde o primeiro trimestre deste curso. Algún día, engade, as pingueiras impiden utilizar o pavillón.
A maiores, o concelleiro de Educación, Noel López, explica que hai un patio pechado, ao que non poden acceder os escolares, «por risco de caída de cascotes».
O sábado darase o pistoletazo de saída á diversión en Ferrol. A Sociedade Recreativa e Deportiva de Canido e a Asociación de Veciños organizan dúas actividades. Magic Mateo propón un espectáculo de maxia ás 17.30 horas e, unha horas máis tarde, empezará a festa infantil, con taller de maquillaxe, música e baile.
O programa municipal arrincará o domingo cunha festa infantil de temática circense na praza de Armas (desde as 17 horas). Haberá un glitter bar; talleres de elaboración de galletas, maquillaxe, chapas ou antefaces; xogos populares e camas elásticas; e merenda con doces e flocos de millo. O mesmo escenario será epicentro dos festexos o luns, cunha degustación de filloas gratuítas (de 12 a 14 horas e de 17.30 a 21 horas) e a saída do desfile de comparsas (18 horas). Quince agrupacións animarán as rúas para protagonizar o concurso musical. O entroido ferrolán terminará o venres 16 na praza de Ultramar con outra festa infantil (17 horas) e uns novo pasacalles das comparsas.
Ademais, este ano Ferrol conta cunha iniciativa moi divertida, a actividade de unha chirigota de Cádiz, Os Tiracaña da Graña. Estarán este venres pola tarde actuando en o Chips (18.30 horas) e o sábado en o local da Confraría da Mercé (17.30 horas) e en o Moncloa (19.30 horas).
O entroido de Cariño volverá ser referencia na comarca de Ortegal. A carpa da praza Roxa será o epicentro da diversión que arrincará o sábado (17 horas) con animación infantil. Ademais, poderanse degustar produtos típicos elaborados pola Asociación Cultural Ou Peiral. O domingo 11 celebrarase o popular desfile de disfraces (18 horas, saída desde o polideportivo). O luns e o martes os máis pequenos poderán seguir gozando de múltiples actividades.
Cedeira é outro dos puntos que vivirá o entroido con intensidade. Neste caso, o desfile de disfraces e comparsas abrirá a celebración o sábado (18 horas, saída desde a estación de autobuses). O domingo a praza Roxa acollerá unha tarde de xogos (17 horas) e o luns unha festa infantil coa actuación de Vos Jalochos (17.30 horas). O martes os máis pequenos poderán gozar de inchables e talleres no polideportivo municipal (17 horas).
Diez agrupaciones participarán en el festival de comparsas de Narón, uno de los más populares de la comarca. Está previsto que se celebre el sábado 10 de febrero en A Solaina. Pero antes, a las 17.00 horas, protagonizarán un desfile por las calles de la ciudad.
En Mugardos a celebración arrinca co Entroido de Maiores previsto o sábado na Sociedade Amigos dá Paisaxe Galega O Seixo (18.30 horas). O luns está dirixido ás comparsas, (a partir das 18.00 horas) que actuarán no Casino Mugardés onde haberá unha merenda de orellas. E o martes haberá unha festa familiar no Casino Mugardés.
Valdoviño celebra o sábado unha festa infantil no pavillón de Ou Longoiro (17 horas). A gastronomía tamén será importante estes entroidos. Odeón repartirá o luns 250 packs de freixós entre quen realice ese día algunha compra superior a 6 euros.
Varios concellos abren a inscrición para participar nos desfiles de entroido
A gran festa pagá do inverno xa empeza a marcar o compás na comarca. Varios concellos programan desfiles e concursos. As Pontes repartirá premios nas categorías de adultos, infantil, grupos e carrozas. Entre os menores de 7 a 14 anos outorgará tres galardoes de 50 euros aos mellores disfraces individuais e outros tantos de 75 ás parellas máis orixinais. Haberá 30 premios de 30 euros para os menores de ata seis anos.
As tres primeiras parellas de adultos recibirán 200, 175 e 150 euros; e os maiores, a nivel individual, poderán gañar 150, 125 ou 100. As agrupacións de máis de dez persoas optarán a 700, 600 e 500 euros; e as de dez ou menos integrantes, a 500, 400 e 300. Ás carrozas distinguidas entregaranlles 900, 700 e 500 euros. Para participar no desfile do día 13 hai que ir ao rexistro (con cita previa nos números 667129389 ou 667129380) ou entrar na sede electrónica, ata o 12.
En Cedeira adiántanse e a marcha será o 10, con 5.590 euros en premios. As comparsas aspiran a 1.200, 1.000 e 800 euros; os grupos de tres a nove membros, a 600, 400 e 300; as asociacións ou centros educativos (categoría que debuta este ano) con conxuntos de máis de dez compoñentes competirán por 300 euros; as parellas, por galardóns de 200, 150 e 100; os individuais, 100, 80 e 60; e as carrozas, outra modalidade nova este ano, a un único galardón de 300 euros. Inscrición aberta no rexistro ata o 8 de febreiro.
Valdoviño esperará ao sábado 17 para o seu desfile. O Concello obsequiará aos participantes con 3.450 euros. As comparsas recibirán unha gratificación de 300 euros, salvo as que consigan os premios Pasacalles e Escenario, dotados con 500 euros cada un. Os grupos grandes (de cinco a sete participantes) poden levar 300 euros ; e os pequenos (de tres a catro), 150; as parellas, 100; e os individuais, 50, a mesma contía con que o xurado distinguirá a un dos disfrazados, de calquera modalidade.
O prazo de inscrición en Valdoviño vai do 1 ao 11 de febreiro, en función do lugar onde se realice (no Boletín Oficial dá Provincia do 24 de xaneiro pódense consultar as distintas opcións). Se Valdoviño espera ao 17, en San Sadurniño anticípanse e vivirán o día grande do entroido o 9 de febreiro. Pola mañá será a quenda do alumnado do CPI e pola tarde, o dos veciños, nunha carpa instalada na praza do antigo consistorio.
Ferreñas Club, con gaitas, acordeóns e pandeiretas, animará o desfile matinal dos escolares; e desde as 19.30 horas será o grupo folk Encrucillada o que marque o ritmo. Celebrarán concurso de máscaras (anotarse de 19.30 a 20.30) con premios, que consistirán en vales por distintas contías, segundo a categoría, para gastar no comercio (de cero a oito anos) ou nos restaurantes locais (todos os demais). Van dos 35 euros, en individual, aos 300, para as comparsas.
Manuel sostén unha parella montada coas dúas follas dunhas tesoiras, na exposición aberta no Museo Mares de Cedeira I. F.
Este mecánico xubilado mostra no museo Mares de Cedeira máis de cen pezas feitas de tenazas, tesoiras, cravos ou ferraduras
A Manuel Armada Santalla válelle case todo, con tal de que sexa de ferro e usado, para dar forma ás súas ideas. Este mecánico de automóbiles, xa xubilado, naceu na parroquia de San Román en 1964. Lembra que de neno fabricou un helicóptero de escarvadentes para un traballo escolar e recoñece que sempre foi un manitas. Despois de ver a exposición aberta no Museo Mares de Cedeira, ninguén dubidará da súa creatividade e destreza manual. Todo empezou en xuño de 2022: «Un día, facendo limpeza polo taller dá casa, vin catro ferros tirados por alí e pensei que se podían compaxinar. Hai que buscarlles unha forma, se non mándanse para a chatarra ou van quedar aí».
E é que Manuel ten un superpoder, que consiste en imaxinar figuras a partir de ferramentas e outras pezas de ferro usadas. Onde a maioría ve unhas tesoiras, el atisba unha parella de namorados; un martelo sérvelle de fuciño a un can, cuxas patas dianteiras son, en realidade, unha ferradura, igual que a cola (e o corpo, un silentblock do motor dun automóbil); cunhas tenazas deseña un bailarín en movemento; e unhas arandelas válenlle de rodas para as bicicletas sobre as que pedalean unhas puntas (e quen o observa ve un pelotón da Volta).
Este home de xesto afable e voz pausada é capaz de facer ver erotismo nun parafuso perseguindo a unha porca ou algo sensual nos brazos dunha tenaza, enlazados por uns aros. Son algunhas das pezas expostas no apartado Amor e fantasía, como el mesmo denominouno, e onde unha aixada convértese no corpo dunha muller; os cadeados parecen bolsos de deseño; a cabeza dun martelo dirixe desde o atril a tres coristas (cravos de cabeza plana forxados); e dous vellos martelos que usaba o seu pai para afiar a guadaña son agora unha sólida parella.
Puntas, porcas e parafusos «O quid dá cuestión está en ver ou que se pode facer. Din que son cousas sinxelas, ao velas feitas, e algúns non lles dan mérito e preguntan para que quero isto», comenta o autor de máis dun centenar de pezas, as que se mostran no museo, máis unha vintena que garda en casa e as que segue facendo, case a diario. No expositor reservado aos deportes, á parte dos ciclistas, hai dous atletas a piques de cruzar a meta, que Manuel ideou a partir de dúas billas antigas; e un mozo feito de puntas e unha porca que se exercita no ximnasio levantando un rodamiento.
Para algunhas cabezas emprega rótulas de dirección de coches. No espazo dedicado aos animais, loce a tartaruga creada a partir de ferraduras de cabalos, igual que o bufo (os ollos son dúas porcas) ou a galiña. «Asferradurasviñeron de Sevilla, aquí agorahaipoucosferreiros que ferrencabalos. Pedín un lote en Mil Anuncios. Candovou gastando ou que teño, ou resto pídoo por internet», explica. A todo velle utilidade á hora de montar as súas obras, desde un pico a un gancho dun radon dun tractor. Nunha chave inglesa, Manuel descobre un saltamontes; nunhas trócolas, uns patos; nun anciño partido á metade, un ciempiés; nunhas culleres, as orellas dun touro; nuns pasadores de tractor, unha robusta velutina; e nun piñón dunha correa de distribución, un simpático caracol.
«Todo é de ferro, vernizado e lacado para que non se oxide. E as bases nas que van as figuras son recortes de chapas que lles sobran nalgún almacén en Ferrol», indica. As bisagras danlle moito xogo e funcionan tanto de parabrisas como para encartar a capota dun coche antigo, unha das xoias desta exposición, xunto á moto, unha das pezas «que teñen máis traballo, por todolos detálles», destaca. As rodas son rodamientos e ten ata matrícula. «Pero á xente gústalle máis a Vespa, que é unha chapa dobrada», apunta.
Os cascos dos dous veleiros (un en plena navegación) son picos de construción; a vella apisoadora «foi feita cunha buxía pequena, moi sinxela»; e hai outra moto que un día foi un gancho, que simula mesmo o depósito de combustible. Atrévese con todo, ata con Michel Jackson (a partir de tubos cadrados cortados, que perfilan a silueta); o Quixote, feito de hojalata; Cervantes, no seu escritorio, cunha bisagra, unha porca de tinteiro, un parafuso por cabeza e un arame de bigote; ou a figura máis admirada da exposición, unha menina.
«Para as meninas fago un molde de cartón e despois vou cortando tiras de ferro, é moi complicado —desvela—, ou pelo son remátesvos dun pasamáns, unha bóla partida á metade». Hai moito máis, ata un robot de carburadores de motoserras. «Ou máis difícil —conclúe— é plasmar a idea non ferro, hai pezas que deixo arquivadas, e outro día vexo que un cacho que sobrou aquí vai ben noutro lado. Ocórrenseme cousas a calquera hora e despois, tes que ir combinando». Hai quen quere comprar as súas figuras, pero «de momento» non se venden, e no verán, a dirección do museo prevé expoñer máis pezas de Manuel.
O home enfróntase á retirada do carné de conducir por un período dun a catro anos, penas de prisión, multa ou traballos en beneficio da comunidade
Un veciño de Cedeira de 67 anos circulaba a 173 quilómetros por hora nun tramo limitado a 80. Ocorreu no punto quilométrico 1,500 da estrada N-655, que une a FE-12 co porto exterior de Ferrol. A Garda Civil investiga ao condutor como presunto responsable dun delito contra a seguridade viaria por exceso de velocidade.
O radar detectou o vehículo e os axentes detivérono e identificaron á persoa que ía ao volante para instruír dilixencias. Este individuo enfróntase a consecuencias legais que, como explican desde a Garda Civil, inclúen a privación do dereito para conducir vehículos de motor e ciclomotores por un período dun a catro anos.
Se é condenado podería afrontar, ademais, unha pena de prisión de tres a seis meses ou, na súa falta, unha multa de seis a doce meses. A outra alternativa pasa por traballos en beneficio da comunidade, cunha duración estimada de entre 31 e 90 días.
O autor da mesma é un veciño da parroquia de San Román, Manuel Armada que con ferro e materiais reciclados fai auténticas obras de arte. É a primeira vez que expón pero somos moitos os que coincidimos xa , que non vai ser a última.
Son moitas esculturas, de diferente temática, forma e material.
Kerry Ann McKevitt, directora da Escola de Idiomas de Ferrol JOSE PARDO
Ata o 9 de xaneiro
As escolas de idiomas de Ferrol, As Pontes e Cedeira abriron o prazo de matrícula para os cursos de destrezas, é dicir, aulas nas que se repasan contidos de cada lingua sen ter que examinarse.
Estas aulas permiten traballar a conversación, precisamente a área que necesita unha práctica máis continuada para chegar a un nivel e non perdelo. A peculiaridade destas sesións radica en que non implican a realización de probas e son unha posibilidade para os exalumnos que completasen un ciclo, pero desexen refrescar coñecementos.
Toda a información, así como o proceso de matriculación, pódese consultar e realizar na web destes centros oficiais. O prazo termina o 29 de xaneiro e en febreiro ábrese outro para cursos oficiais e intensivos de francés e alemán.
No seu texto neste xornal, Lola Montserrat Martíns deixou escritos versos de ‘Cantares Gallegos’; a misa será este sábado en San Andrés de Teixido
Grazas a un tweet de Santiago Garrido, xornalista de La Voz de Galicia, a necrolóxica dunha veciña de Valdoviño volveuse famosa en redes sociais. Dolores Montserrat Martíns Fernández, coñecida por todos como Lola, quixo despedirse deste mundo cuns versos de Rosalía de Castro. Con 83 anos de idade, Lola e os seus familiares escolleron ese olimpo da poesía que son os Cantares Gallegos. E concluíronos cun texto propio, quizais dirixido polos propios descendentes a Lola: «Mamá, algún día Galicia será algo».
Os versos escollidos din así: «Ela honesta está escoitando. Mais con sospiros responde, Qu’aló garda non sei onde saudades de non sei cando. Vos paniños vay lavando e a tendelos s’apresura nun campiño de verdura». Os versos pertencen ao poema Roxiña cal sol dourado de 1863.
Lola faleceu o pasado venres día 12 e foi enterrada o sábado. Este próximo sábado día 20 celebrarase ás 12.15 do mediodía unha misa na súa memoria na igrexa parroquial de San Andrés de Teixido (Cedeira).
Beatriz Freire, trais mostrador do seu posto. i. VALERIO
Estreou posto comercial na nave de Ucha
Neste inicio de ano outro dos rostros novos nos postos do mercado de Ferrol, neste caso na nave da Peixaría, é o de Beatriz Freire. Ela está ligada a unha familia de peixeiros de toda a vida, e ademais, rexentou ata hai pouco unha peixaría en Cedeira á que botou o peche para vir ao mercado ferrolán, animada polo seu irmán Santi, que está no posto de en fronte da nave de Ucha.Estreou posto comercial na nave de Ucha
Da lonxa de Cedeira traen de madrugada o peixe que venden. Peixe de roca e de tinta é o que ofrece Beatriz no seu posto, desde o que nos conta que «sigo atendendo á clientela de Cedeira que me segue sendo fiel». Tamén aos novos clientes que se foi gañando ao longo do pouco tempo que leva á fronte do seu posto no mercado. Amor Pérez, do Cafetín Amor, achégase cun Cola Cao que Beatriz pediu para combater o frío e sinala: «Bea filetea moi ben o peixe».
Beatriz gañouse xa o agarimo dos seus clientes e compañeiros. Son como unha familia. Chega tamén ao posto David Filgueira, de Kibus, a recoller pedidos para servir a domicilio. Aínda que é temperán, o mercado está vivo e dá gusto. Despedímonos de Beatriz desexándolle sorte nesta estrea do que vai ser o seu primeiro ano no mercado.
A empresa concesionaria do servizo, Viaqua, presentou o proxecto para este concello e outros catro
Conseguir unha xestión máis eficiente da auga é o principal obxectivo da iniciativa á que se sumou o Concello de Cedeira, a través de Viaqua, a empresa concesionaria do servizo municipal de abastecemento de auga e saneamento. A compañía solicitou axudas estatais para dixitalizar o ciclo urbano da auga cedeirense, a través do PERTE (proxecto estratéxico para a recuperación e transformación económica) financiado con fondos europeos, igual que nas Pontes, Ortigueira, Bergondo ou Viveiro.
En Cedeira, o investimento previsto excede os 906.000 euros (a subvención estatal pode cubrir ata o 84 %). Entre as accións que levarían a cabo figura «a sensorización, en tempo real, dás captacións; ou control dous consumos a través de contadores intelixentes; a redución dás perdas de auga; ou control en tempo real dás depuradoras de augas residuais e dúas verteduras ou a creación de xemelgos dixitais».
Cinco concellos Viaqua presentou o proxecto a finais de decembro para estes cinco concellos, debido a que un dos requisitos da convocatoria radica en atender a unha poboación non inferior aos 20.000 habitantes, dun ou varios municipios. En total presentáronse 238 solicitudes para este tipo de axudas.
O Concello pagou 18.300 euros polos terreos, de algo máis de mil metros cadrados
O Concello de Cedeira adquiriu a parcela do miradoiro do barrio de Crónicas, que era propiedade da confraría de pescadores. Segundo indica o goberno local, trátase «dunha operación que vén regularizar unha situación que existía de facto desde hai anos», dado que o Concello ocupábase do coidado e o mantemento destes terreos.
O prezo ascendeu a 18.300 euros e a parcela, de algo máis de mil metros cadrados, manterá o uso dotacional polo menos durante vinte anos. Hai unha pista deportiva, zona verde, algún banco e área de aparcamento.
O alcalde, Pablo Moreda, adiantou a intención do goberno local de comprar «tamén algunha outra parcela na zona e acometer unha posta ao día dás mesmas, mantendo ou seu carácter de espazo público e de lecer, así como habilitando espazos para aparcamento».
Terra do Marisco, a empresa de Diego Iglesias, fíxose co mellor lote o 18 de decembro e bateu o récord do ano na rula
O 18 de decembro, a poucos días da cea de Noiteboa, vendeuse un lote duns seis quilos de percebe por máis de mil euros na lonxa de Cedeira. Ese luns, o penúltimo de 2023, batéronse todas as marcas do ano na rula, e o quilo do crustáceo máis apreciado no mercado cotizouse a 243 euros. O fresquero que máis poxou foi Diego Iglesias, cedeirés de 50 anos e xerente, xunto á súa muller, Yolanda Custa, de Terra do Marisco, empresa especializada na venda de percebe, cuxos clientes son peixarías, restaurantes e grandes superficies de todo o territorio español.
«Onde máis compramos é en Cedeira, pero tamén en Aguiño, a lonxa da Coruña, Cangas, Malpica, Corme… A nosa sede está aquí, pero imos onde hai bo percebe», conta. Os seus pais rexentan a peixaría Lano, no mercado da Magdalena, en Ferrol, e el #criar entre peixes e mariscos. «Empecei con 17 anos, axudándolles, e logo, fai 23, comecei a mandar marisco», explica. O 18 de decembro, este bróker do percebe, como el mesmo denomina aos do seu gremio, acudiu á rula co fin de facerse cun bo lote para atender encargos.
«Adoito ter pedidos pechados. Hai quen me pide catro ou cinco quilos todas as semanas, e agora, en Nadal, pódeche pedir cen. Vou á lonxa coa escopeta cargada e o que vexo trato de que non se me escape —relata—, se mo levan por un euro xa non é meu, é doutro, e o que vai cumprir co seu cliente é outro… por iso soben os prezos, ninguén se quere quedar sen xénero e pagas o que faga falta. Son datas sinaladas. Se deixas a un cliente sen percebe en febreiro, mala sorte; pero en Nadal hai que cumprir si ou si». Así sucedeu na poxa de hai pouco máis de dúas semanas. E unha peixaría de San Sebastián e outra de Madrid levaron o maior botín da xornada e de todo 2023. «Son clientes de todo o ano, que confían en ti, hai que darlles bo servizo e bo prezo», recalca.
Esta vez pagaron o quilo de percebe a ao redor de 263 euros. Quen o degustou seguramente ignoran que fora extraído na costa de Cariño. Era bo, pero non tanto como o de hai anos. «Cada vez é máis pequeno, o que antes se tiraba agora está a pasar a 15 euros. Subiu un 50 %», estima este empresario cedeirés. «O que antes se pagaba a 12.000, 13.000 ou 14.000 pesetas hoxe vai a 200 euros, en datas sinaladas como o Nadal», abunda. Os días previos á Noiteboa son os máis intensos neste mercado.
Iglesias recoñece que o mundo do percebe «é moi parecido ao da Bolsa». «Se un empeza a comprar a dez euros e outro dá dez e medio, xa hai que pagalo a once… e ás veces empezas comprando a 30 e acabas a 25, vas retirando da poxa. Hai que ser hábil (inflúen os coñecementos e a experiencia) e levar os mellores lotes ao mellor prezo. É un mercado moi competitivo e non podes meter a pata tres días seguidos», sentenza.
Este Nadal, Terra do Marisco fíxose co tesouro da lonxa de Cedeira, onde adoita lidar con outros dez compradores, que nestas festas chegan á vintena. «Durante esta campaña vendemos uns nove mil quilos de percebe, máis ou menos igual que outro Nadal. O ano pasado foron 8.700. É clientela estable, fiel, levo 23 anos facendo carteira de clientes… Co percebe dependes da marea, unha semana aparece unha chea e outra non hai, pero os clientes seguen pedindo. Engancha máis do que debería, é unha tolemia», recoñece.
O fotógrafo e artista Yago Castromil é o autor das imaxes da campaña
«Brillos festivos e tecidos vaporosos conxúganse con las grosas e pezas de abrigo. Entre a festa e a comodidade, empezamos o ano en Vogue, ademais, nunha contorna de excepción: a Serra dá Capelada, en Galicia». Así presenta o perfil de Instagram da prestixiosa revista de moda uno das reportaxes para dar a benvida ao 2024.
En tres posts do seu perfil en Instagram, Vogue Spain mostra varias das imaxes tomadas polo fotógrafo e artista Yago Castromil. Crea un ambiente no que, fronte aos escarpados cantís, destaca a fraxilidade da modelo sueca Sascha Rajasalu, coas súas outfits nos que combina pezas cozzy con tecidos calentitos para encarar o frío mes de xaneiro, e físgoas do brillo e encanto das festas do Nadal.
As fotografías suscitaron ademais un aluvión de comentarios de veciños da zona encomiando a paisaxe cedeirense e de lectores namorados desas paraxes. «Que bonita a miña Cedeiriña» ou «lugar máxico» son algúns dos afagos.
A orografía da comarca é xa un escenario habitual para múltiples cadeas de moda, publicacións ou ata películas.
Por exemplo, Pull&Bear recorre reiteradamente a recunchos da zona para os seus editoriais. Nos últimos anos, a firma de moda situou moitos das súas shootings en praias da zona, desde Doniños a Valdoviño pasando pola impresionante casa do Ortegal onde a influencer Marta Pombo celebrou os seus aniversarios. Mesmo Marc Márquez, o campión de motociclismo, desprazouse ata Valdoviño, concretamente aos cantís da parroquia de Meirás, coa capela do Porto de fondo, para rodar a campaña da súa colección de roupa para a firma.
Di a tradición que o vello Apalpador, tamén chamado Apalpabarrigas ou Pandigueiroé un xigante de oficio carboeiro, vello, barbudo e grandón; fuma en pipa, leva boina e viste chaqueta colorida con pantalóns cheos de remendos.
Conta a lenda que en Noiteboa ou Noitevella o Apalpador abandona as montañas do Courel para baixar ata as aldeas e entrar co máximo sixilo nas habitacións dos máis pequenos. Apálpalles as barriguiñas por ver se comeron suficientemente durante o ano. Se están cheas dilles: «Así, así esteas todo o ano» e déixalles un puñado de castañas. Senón cala, pero tamén lles deixa as castañas. Se ademais foron bos, tamén deixará algún agasallo para desexar un ano novo cheo de felicidade e comida.
O trineo de Papá Noel comezará o seu percorrido por Cedeira hoxe sábado, día 23, ás 18.00h desde o Centro de Saúde, desde onde encabezará unha cabalgata co famoso Rudolf, varios elfos, o Grinch e outros personaxes navideños.
A comitiva, un ano máis organizada por Protección Civil, realizará un percorrido polas principais rúas do casco urbano de Cedeira, con animación musical e lanzando caramelos aos nenos e nenas que atopen ao seu paso. O paseo rematará na sala Áncora, na praza Roxa, onde Papá Noel recibirá ás crianzas que queiran entregarlle persoalmente as súas cartas.
A comitiva percorreu o paseo e a praia de Cedeira (foto: Delegación do Goberno)
FERROL360
O delegado do Goberno en Galicia, Pedro Blanco, estivo este mércores en Cedeira para presentar o proxecto que está chamado a completar a rexeneración da praia da Madalena con fondos do Goberno central a través das transferencias acordadas para as entidades locais e a flexibilidade das regras fiscais para 2024. Estivo acompañado no seu percorrido polo areal e o paseo marítimo polo alcalde, Pablo Diego Moreda, e o primeiro tenente de Alcalde, José Antonio Rodríguez.
Blanco confía en que o 2024 será o ano da recuperación da praia e a súa contorna coa execución dun proxecto do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico. En concreto, o delegado trasladou ao Concello que xa están listos os pregos de contratación da obra e que os orzamentos conteñen a previsión de financiamento necesario, un extremo que garantiría que o ano próximo complétese a contratación para empezar as obras despois do verán.
«Así se evitan vos momentos de máxima ocupación do areal», aclarou, fiando que o investimento de máis de 2,3 millóns de euros conseguirá que haxa «un antes e un despois para a praia dá vila de Cedeira». O proxecto ten como obxectivo corrixir as perdas de superficie do areal e asegurar a súa funcionalidade a curto e medio prazo, conservando e potenciando a biodiversidade dos espazos protexidos, potenciando os usos lúdicos e recreativos, e minimizando os efectos do cambio climático.
Costas recuperará a área perdida e construirá un espigón de 77 metros para impedir a actual desaparición da praia e o chanzo que se produce cada verán e que impide o seu goce habitual, repoboando finalmente a zona con vexetación autóctona. Sairá por tanto a concurso o ano próximo cun orzamento exacto de 2.362.615,65 euros (IVE incluído) e supoñerá o culmen dun proxecto que comezou a forxarse no mandato PSOE-BNG de 2015 a 2019, cando saíu a licitación a redacción do proxecto de impacto ambiental.
Unha aposta por dinamizar unha dos roteiros máis queridos de Galicia
Con ánimo de dinamizar o Camiño a Santo André de Teixido, a Asociación de Veciños de Porto de Cabo, punto de ligazón de moitas dos roteiros que van para o Santuario situado en limítelos de Valdoviño con Cedeira, organizou o pasado domingo día 19, na propia capela da nosa Señora doCamiño, un foro con idea de continuidade, denominado Foro dous vivos. Neste primeiro encontro, con prazas limitadas ao aforo do templo, participaron estudosos do camiño como o cronista oficial de Cedeira, Rafael Usero, e representantes das corporacións municipais de Cedeira e Valdoviño.
O acto foi presentado por Xosé Picallo da A.VV. de Porto de Cabo, e contou coa participación de Xan Ramírez do Club Montaña Ferrol – Alpinista Abrente como organizador de 15 edicións dos 50 quilómetros a San Andrés, que falou sobre posibilidade de desenvolvemento do territorio. Pola súa banda Sergio Muíño, da entidade Fun de vivo, falou da tipoloxía dos visitantes, e Antonia Martínez veciña da Casa Ou Morcego, comentou o labor de recollida de tradicións. Unha delas é a das «caldupeiras» que daban caldo ao romeu e precisamente iso é o que se fixo ao final no atrio da capela, «cunca de caldo» para todos os asistentes. Así dá gusto.Palabras descoñecida
Descubrir o futuro, saber que vai pasar… Ese é o desafío que se expón esta investigadora. Para iso válese dunha ferramenta: a bioestadística. Grazas a ela pode descubrir ata se sobreviviremos a unha enfermidade. Recibiu o premio da Fundación BBVA e a Sociedade de Estatística e investigación operativa.
CARLOS MANUEL SÁNCHEZ EN COLABORACIÓN COA FUNDACIÓN BBVA
Martes, 19 de Decembro de 2023
A estatística contribúe a unha mellor medicina porque axuda a poñer en práctica tratamentos máis personalizados, explica Ana López Cheda (Cedeira, A Coruña; 1987). Con técnicas bioestadísticas pódense pescudar cales son os factores que fan que se desenvolva unha enfermidade, comparar as mellores terapias ou estimar tempos de vida das persoas. Isto permítenos adiantarnos ao diagnóstico. Vendo as gráficas, un médico pode predicir se un paciente vai acabar necesitando unha prótese, un transplante…. López Cheda recibiu en 2021 o premio da Fundación BBVA e a Sociedade de Estatística e Investigación Operativa (SEIO) á mellor contribución metodolóxica. O método galardoado foi sometido
«Tratabamos de prognosticar o tempo de estancia en planta e en UCI para os contaxiados da covid-19 dependendo das características de cada paciente (idade, sexo…). Isto resultou ser un aspecto clave para predicir a demanda de camas e planear se levantar ou non hospitais de campaña». Na actualidade, López Cheda traballa nun proxecto relacionado co cancro de mama. «Trátase de pacientes que recibiron terapias que poden ter un efecto secundario nocivo. Tratamos de anticiparnos á aparición da cardiotoxicidad (unha afectación do músculo cardíaco)». Pero a análise de supervivencia tamén se pode adaptar a outros campos. «En economía, serve para estimar o tempo que un desempregado tarda en atopar un novo traballo. En enxeñería, infórmanos da vida útil dun produto. En ciencias sociais, estuda o lapso transcorrido desde que unha parella casa ata que se divorcia…», explica.Palabras descoñecida
López Cheda é profesora na Universidade da Coruña. «Como tantos outros investigadores, desenvolvín boa parte da miña carreira fóra de España. O meu periplo pasa por Finlandia, Brasil, Bélxica, Canadá e Portugal. Pero tiña claro que quería establecerme en Galicia cando houbese unha oportunidade. É importante un maior financiamento dos proxectos, pero, se as universidades e centros de investigación non dan unha garantía de estabilidade aos investigadores e unhas boas condicións, o éxodo de talento vai continuar», advirte.
As claves da miña investigación
1 «A miña investigación céntrase na análise de supervivencia, unha rama da estatística que estuda os tempos ata que ocorre un evento de interese».
2 «No ámbito da medicina, ese evento pode ser a morte, o desenvolvemento dunha determinada enfermidade, o ingreso no hospital…».
3 «O noso método xa se aplicou a pacientes de cancro colorrectal. A partir de variables como a idade e o estadio da enfermidade estima a probabilidade de falecemento e cando se producirá».
4 «Este método, que en principio aplicábase en medicina, saltou nos últimos anos a outras áreas do coñecemento como as finanzas, a enxeñería e as ciencias sociais».
O enxeñeiro cedeirés Álvaro Aneiros recibe cada vez máis pedidos e trasladou ao polígono Río do Pozo a fabricación da súa marca, Modúlame.
A vivenda modular está en auxe, pese ao esborralle hipotecario. «A xente non quere esperar dous ou tres anos por unha casa», sostén Álvaro Aneiros, enxeñeiro técnico en deseño industrial. En abril cumprirá unha década o estudo Aneiros S. L., que fundou en Cedeira, onde naceu hai 42 anos e onde vive. O seu traballo centrábase no interiorismo e as reformas de vivendas e locais comerciais, unha faceta que continúa desenvolvendo, pero que agora compaxina co deseño, a fabricación e a montaxe de vivendas prefabricadas baixo a súa marca, Modúlame.
El proyecto se materializó durante la pandemia y este año ha instalado cuatro, dos en Cedeira, una en Narón y otra en O Vicedo. «O 2024 xa cae o teño cerrado de todo, con outras cinco vivendas. Pódese facer algún módulo pequeno ou cabana. Hai fabricantes máis industrializados, que traballan en serie, pero nós somos pequenos. O obxectivo é facer cinco ou seis unidades anuais con calidade, e que a xente quede contenta», recalca.
A súa oficina segue estando na praza Roxa, en Cedeira, pero a construción trasladouna de Cerdido a unha nave do polígono de Río do Pozo, en Narón. «É só para as vivendas modulares. Ou cambio foi por un tema loxístico, desde aquí temos máis accesible calquera punto dá zona norte galega, a nosa principal área de actuación, e podemos dar un servizo máis rápido e máis áxil. E tamén por proximidade aos provedores de materiais», explica.
Alí traballan, a tempo completo, cinco operarios, dedicados á carpintería e a montaxe de estruturas metálicas, «o piar principal», e outros sete, de varios oficios (electricidade, fontanería, calefacción..), cando é preciso. Ata alí escápase case a diario Aneiros, autor dos 12 modelos de vivenda do catálogo de Modúlame, a maioría de planta baixa, o máis demandado.
Estrutura metálica galvanizada
A estrutura metálica galvanizada é un dos elementos diferenciadores, común «a todas as tipoloxías de casa» que constrúen. «Témolo moi desenvolvido. Aposto por materiais de primeira calidade, incluso na tornillería», remarca. Tamén avoga por empregar produto local: «Toda a madeira, tanto a do rastrel macizo como a termotratada do exterior, e ou taboleiro, de exterior e de interior, son de Galicia; materiais sostibles e reciclables».
Unha das vivendas que van empezar a fabricar en breve incorporará un sistema de illamento térmico exterior (Sate) entre a estrutura e o acabado final exterior. «Isto permítenos utilizar non exterior un taboleiro de altísimas prestacións, que ten unha garantía de 50 anos e ofrece melloras respecto ao Sate tradicional, sobre todo en canto á dureza dá fachada, recíbese un golpe […]; e mesmo a nivel mecánico, para fixar unha pérgola ou unha iluminación. E tamén permítenos facer unha cornixa ou piares ornamentais […], é un produto de altísima calidade, moi importante na fachada, que é a que máis sofre, sobre todo na zona costeira», detalla.
Para a carpintería exterior, Aneiros prefire aluminio, e nos tellados emprega lousa natural no 95 % dos casos. Isto responde a que Módulame está especializada en vivendas modulares orientadas á zona rural, «polas alturas e, sobre todo, acabar, para integralas». «O 95 % #podar situar en calquera zona de Galicia, urbana ou rural tradicional, pola tipoloxía dá cuberta e vos materiais», reitera. Sobre o mantemento deste tipo de edificacións, «depende do acabado exterior». «Se é madeira termotratada non require mantemento, pero se non lle aplicamos un lasur [un recubrimento que deixa respirar á madeira] cada certo tempo, colle a súa cor natural, que é dun ton agrisado, pero non ten problema de fungos nin de pudrición. A xente asocia esa cor a que se está danando a madeira, e non é certo», sinala.
Aproveitar o espazo
Se o acabado final é con pintura, debe tratarse igual que en calquera outra construción. Hai unha terceira opción, para contornas urbanas: «Fachada ventilada de cerámica. Cun lavado exterior con máquina a presión cada doce ou quince anos basta». O prezo deste tipo de inmobles oscila entre os 1.400 e os 1.500 euros por metro cadrado. Este enxeñeiro decántase por superficies máis reducidas e un mellor aproveitamento do espazo, en liña coa demanda que detecta entre os seus clientes. Entende que «ou ideal é conseguir amplitude interior deixando non mínimo vos corredores». «A entrada dá a un espazo diáfano con cociña e salón integrados, e un pequeno corredor que deriva á zona de noite, con dous ou tres dormitorios, un ou dous baños, e ou lavadoiro tendal. Así, unha casa de cen metros cadrados é equiparable a unha de 130 convencional, e iso nótase non prezo», subliña. Detrás hai «moitas horas» de traballo para definir un deseño que conjugue todos os obxectivos.
Cabanas de uso turístico
A tendencia, detalla, «é unha vivenda funcional e reducida en metros, cunha zona de entrada resgardada, con soportal, un pequeno garaxe con acceso directo… algo práctico, con materiais de pouco mantemento interior e exterior, e de fabricación rápida». A maior demanda corresponde a casas destinadas a primeira residencia, pero tamén recibe pedidos de cabanas destinadas a alugueiro turístico. «O tipo de fabricación é ou mesmo ou moi parecido. A diferenza é a normativa de habitabilidade, que non caso de uso turístico permite estancias máis pequenas, e así reducir a superficie», indica
A nivel urbanístico tamén varía, debido a que, como norma xeral (a expensas de cada concello), nunha parcela de máis de dez mil metros cadrados, aínda tratándose de chan non urbanizable, pode situarse un conxunto de inmobles de uso turístico, non así unha vivenda. Aneiros mantén unha estreita colaboración co estudo de Cariño Bau Larson, con David Novo e Carmen Pena, e co aparellador e enxeñeiro de edificación Antonio Tuimil, de San Sadurniño. «Ou grupo de traballo que teño é excepcional», eloxia.
novasdecedeira 